ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΜΒΑΛΗΣ
Συγγραφέας-Ποιητής-νομικός
Μια αμφίδρομη σχέση διαρκούς αλληλε-ξάρτησης και αλληλεπίδρασης χαρακτηρίζει τον Οδυσσέα Ελύτη με τη γλώσσα, γίνεται εργαλείο ζωής, ανάσα έκφρασης και πορεία ευθύνης, η μητρική κοινωνία με τις ρίζες, την παράδοση, την ερμηνεία του φαινομένου της ζωής. Στο άξιο Εστί υπάρχει η ρήση του ποιητή «Ο καθείς και τα όπλα του», ένα όπλο που προσδίδει μορφή και σχήμα, άμυνα στην εχθρική γλωσσική υποδούλωση των ξένων, διαρκή ανίχνευση και επιφυλακή του ποιητικού σώματος και αίματος με το γλωσσικό αισθητήριο. Ο Ελύτης επικεφαλής του Ελληνικού Γλωσσικού Ομίλου, κατήγγειλε τις προσπάθειες του βιασμού της ελληνικής γλώσσας την δεκαετία του ’80 τόσο από ξένους όσο και από εγχώριους εισβολείς, τη συρρίκνωση που επιχειρήθηκε με τον αποκλεισμό των πλουσίων δυνατοτήτων της καθαρεύουσας, την χυδαία γλώσσα των μέσων μαζικής ενημέρωσης (αυτό επιχειρούν: τη μάζα και όχι την ολική ενημέρωση), την εκχέρσωση των ριζών του πλουσιότατου θησαυρού της ελληνικής γλώσσας. Άλλωστε για τον Ελύτη προέχει η αναζήτηση των γλωσσικών ισοδυναμιών με την ύπαρξη, τη θεμελιακή της ταυτότητας της ξεχωριστής του καθενός:
«…Οι κρυφές συλλαβές όπου πάσχιζα
την ταυτότητά μου ν’ αρθρώνω.»
Για τον Ελύτη η γλώσσα είναι μία, ενιαία αδιαίρετη, και αποτέλεσμα ιστορικής εξέλιξης και μόνο.
Στη Λέσβο, το νησί του Ελύτη, συναντούμε ακόμη ρίζες συνέχειας και απόδειξης της αδιάσπαστης ενότητας του ελληνισμού, τρεις χιλιάδες χρόνια όσα και της γλώσσα μας, σε μια πλούσια γλώσσα, όπου άλλος ο «Έρωτας» και άλλη η «Αγάπη», εκεί που οι Άγγλοι έχουν μόνο τη λέξη «Love», είναι χρέος των πνευματικών ανθρώπων να κρατήσουν τη γλώσσα όπως, π. χ., στη Μυτιλήνη η κότα λέγεται (όρθα) και αντί «ορκίσου) ακούμε τα μικρά παιδιά να λένε «όμοσε» (εκ του όμνυμι)! Στο Άξιον Εστί πάλι, έργο συνθετικό και μεγαλόπνοο διαβάζουμε:
«Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου».
Άλλωστε η επιλογή του κατάλληλου φθόγγου συνδέεται και με το μέγιστο αγαθό της ελευθερίας και με το μέγιστο μάθημα του αγώνα και της δημιουργίας:
«Τη γραμμή των χειλιών και τον καπνό της κόμης
Την άρθρωση σου ’δινε και το λάμδα το έψιλον
Την αέρινη άσφαλτη περπατηξιά»!...
Η γλώσσα είναι ο,τι μας συνδέει με την ιστορία, η αποκρυπτογράφηση των ιερών συμβόλων, το σημείο το οριακό των κορυφογραμμών ενός Ολύμπου και ενός Ταϋγετου, και όργανο αντίστασης στη λήθη:
«Εντολή σου, είπε, αυτός ο κόσμος
και γραμμένος μες στα σπλάχνα σου είναι
Διάβασε και προσπάθησε
και πολέμησε…»
Η γλώσσα είναι εργαλείο συνείδησης πρωτίστως και κυρίως. Δίνει το σωστό νόημα των λέξεων ο ποιητής.Ο Οδυσσέας Ελύτης αποδεικνύει πως γλώσσα και ποίηση συνυπάρχουν και συλλειτουργούν, τρεις χιλιάδες χρόνια μέχρι σήμερα , αλληλένδετα και καταλυτικά. Έτσι, «πλοίο διάρκειας η χώρα μου», παντός καιρού και γλώσσα και ποίηση αντανακλούν τη διαχρονική διάσταση στο χώρο και στο χρόνο, ενάντια στην επικαιρότητα της ευτέλειας.
Μια εσωτερική άσκηση και μια πορεία οδύνης που μας αποδεικνύει τη βαθύτερη προέλευσή μας, το διαμέτρημα της διαφάνειας και της αθωότητας.
Δημήτρης Καραμβαλη
.........................................................................................................................................
(Από το Δοκιμιακό έργο του συγγραφέα, ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ,«Η ΠΡΟΣΘΑΛΑΣΣΩΣΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ», σελ. 15-16, ΕΚΔ. ΔΡΟΜΩΝ, Αθήνα 2015
(Το εικαστικό έργο είναι του Δημήτρη Καραμβάλη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου