Ο Δημήτριος Βυζάντιος

ΓΙΩΡΓΟΣ  ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας

Ιστορικός Λογοτεχνίας-Λογοτέχνης

-Κριτικός

Οι Έλληνες Ρομαντικοί Ποιητές

Ο Δημήτριος Βυζάντιος

Γράφει ο Γιώργος Πετρόπουλος

Ο Νεοελληνικός Ρομαντισμός (1830-1880) ευτύχησε να γεννήσει μεγάλα ποιητικά αναστήματα, τα οποία για μία πεντηκονταετία εδέσποσαν στο φιλολογικό ορίζοντα του νεοπαγούς τότε Ελληνικού κράτους, διαμορφώνοντας το εθνικό, πολιτικό και κοινωνικό του πλαίσιο δια των παρεμβάσεών τους, είτε στον τύπο της εποχής, είτε δια της εκδόσεως αυτοτελών ποιητικών συλλογών ή φυλλαδίων. Ωστόσο, η απήχησή τους ήταν μεγαλύτερη, αν αναλογισθεί κανείς τη συχνότητα εμφανίσεώς τoυς στα Αναγνωστικά της Στοιχειώδους και μέσης Εκπαίδευσης μέχρι και τη δεκαετία του ’70.

Να υπενθυμίσουμε ενταύθα τους μείζονες εξ αυτών, οι οποίοι και πολυγραφότατοι υπήρξαν και το έργο τους γνώρισε την καταξίωση, μεσούντος του ΙΘ’ αιώνος: Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός (1778-1850), Αλέξανδρος Σούτσος (1803-1863), Παναγιώτης Σούτσος (1806-1868), Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1886), Ιωάννης Καρασούτσας (1824-1873), Αχιλλέας Παράσχος (1838-1895), Γεώργιος Παράσχος (1822-1886), Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής (1809-1892), Άγγελος Βλάχος (1838-1920), Σπυρίδων Βασιλειάδης (1844-1874) και Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος (1843-1873). 

Στη σκιά των ανωτέρω κινείται και παράγει αξιοπρόσεκτο έργο ένας εσμός ελασσόνων ποιητών. Τοιούτοι είναι: οι: Ηλίας Τανταλίδης (1818-1876), Δημοσθένης Βαλαβάνης (1829-1854), Παναγιώτης Ματαράγκας (1834-1895), Δημήτριος Βυζάντιος (1834-1854), Στέφανος Κουμανούδης (1818-1899), Αντώνιος Καλαμογδάρτης (1810-1856), Ηλίας Καλαμογδάρτης (1817-1848), Νικόλαος Σαλτέλης (1815-1850), Ιωάννης Ισιδωρίδης Σκυλίτσης (1819-1890), Χρήστος Αναστασιάδης- Παρμενίδης (;-1869), Ξενοφών Ραφτόπουλος (1828-1852), Σοφοκλής Καρύδης (1832-1893), Παναγιώτης Συνοδινός (1836-1906), Ιωάννης Ραπτάρχης (1812-1878), Αλέξανδρος Βυζάντιος (1841-1898), Αντώνιος Αντωνιάδης (1836-1905) κ.α.

Ωστόσο, όπως παρατηρεί ο Μ. Γ. Μερακλής(1) και επιβεβαιώνει ο Κ.Θ. Δημαράς(2) πολλοί εκ των νεοελλήνων ρομαντικών ποιητών απεβίωσαν νέοι. Ούτως ο Νικόλαος Σαλτέλης απεβίωσε 29 ετών, ο Ηλίας Καλαμογδάρτης 32, ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος και ο Δημοσθένης Βαλαβάνης 30, ο Σπυρίδων Βασιλειάδης 29, ο Ν. Ι. Σταματέλος 28, ο Ξενοφών Ραφόπουλος 24, ο Δημήτρης Βυζάντιος 20 και ο Γ. Ρήγας ακόμη νεώτερος. Γεγονός το οποίο, κατά τη γνώμη τού γράφοντος, δεν τους επέτρεψε να αναδείξουν το ταλέντο τους και να δώσουν εύχυμο(ν) και ολοκληρωμένο έργο.

Εργοβιογραφικό Δημήτριου Σ. Βυζαντίου

Είναι εύλογο τα βιογραφικά στοιχεία του Δημητρίου Σ. Βυζαντίου να είναι ελάχιστα. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1834. Ήταν γυιός του λεξικογράφου και συγγραφέα του πονήματος "Κωνσταντινούπολις" Σκαρλάτου Δ. Βυζαντίου. Υπήρξε ευφυής και επιμελής κατά τις εγκυκλίους του σπουδές. Έγινε φοιτητής της Φιλοσοφικής, αλλά δεν έλαβε ποτέ το πτυχίο του, αφού απεβίωσε μόλις εικοσαετής το 1854 στην Αθήνα. Από την παιδική του ηλικία υπήρξε λάτρης των Μουσών(3).

Συνέθεσε πρωτότυπα ποιήματα και μετέφρασε τα άσματα της «Γαλάτειας» του Γάλλου Φλωριάν εμμέτρως(4). Τα ποιήματά του σκόπευε να εκδώσει υπό τον τίτλο «Ανεμώνη»(5). Όμως, ο θάνατος τον πρόλαβε. Από τα πρωτότυπα ποιήματά του τρία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό - σύγγραμμα «Πανδώρα»(6). Τα ποιήματά του αυτά τα υπέγραφε με τα αρχικά του, ήτοι Δ.Σ.Β.(7). Σήμερα ό,τι περισώθηκε από το έργο του και, ιδίως, από τις μεταφράσεις του απαντάται στους «Παρνασσούς» του Ραπτάρχου(8), του Ματαράγκα(9), της «Αμαλθείας»(10) και στην «Ανθολογία» του Μιχαήλ Περάνθη(11).

Εμείς εδώ θα συγκεντρώσουμε όλο αυτό το διάσπαρτο ποιητικό υλικό, συνθέτοντας, έστω και εξ αυτού, την ποιητική του συλλογή «Ανεμώνη», την οποία δεν πρόλαβε να εκδώσει.

Κριτικά

Η κριτική στάθηκε ευμενής απέναντι στην ποίηση του Δημητρίου Σ. Βυζαντίου. Ο Ραπτάρχης(12) γράφει: «… Πολύ νέος εις την ηλικίαν ελάτρευσεν τας Μούσας, και σήμερον βεβαίως ήθελε είσθαι εις των καλητέρων λειτουργών αυτών∙ αλλά το βαρύ του θανάτου δρέπανον εθέρισε τον επί χρυσαίς ελπίσιν υπανοιγόμενον τούτον κάλυμα». Ο Παναγιώτης Ματαράγκας(13) σημειώνει: «… Ένθερμος λάτρης των Μουσών, από παιδικής ηλικίας διεκρίνετο επί ευφυΐα και επιμελεία ήτις πολλά υπέσχετο, αλλ’ ο θάνατος απέκοψεν ενωρίς τον τοσαύτης ελπίδας παρέχοντα βλαστόν…». Ενώ εις τον «Παρνασσόν» της εφημερίδος «Αμάλθεια» της Σμύρνης(14) παρατηρείται: «… Τα ποιήματα, τα οποία έγραψε, διεκρίνοντο και για την καλή εκλογή των θεμάτων και για τη στιχουργική ευχέρεια και καλλιέπεια. φαίνεται δε ότι αν ζούσε, θα κατείχε άριστη θέση μεταξύ των νεωτέρων ποιητών της Ελλάδος». Εν τέλει ο Μιχαήλ Περάνθης(15) κρίνει ότι: «… Είναι άδικα λησμονημένος, με λυρικές νύξεις ικανές να επισύρουν μια δόση υστεροφημίας…». Επιπροσθέτως ο Ηλίας Βουτιερίδης(16) τον τοποθετεί στους πρώτους Νεοέλληνες σονεττογράφους.

Κατά τη γνώμη τού γράφοντος η ποίηση του Δημητρίου Σ. Βυζαντίου, έστω και εις ακραία καθαρεύουσα, είναι εύμολπος, ρέουσα ελευθέρα, προερχόμενη από πηγαίο συναίσθημα και είναι γεμάτη από λυρικές εξάρσεις. Είναι διάφανος και μετρικά άψογος. Ο ποιητής γράφει σε ποικίλα μέτρα, διαθέτει προσεγμένη ομοιοκαταληξία και γενικά παρέχει άριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Μας δίδει ωραίες εικόνες και αρέσκεται στα ασύνδετα σχήματα. Το ενίοτε φιλοσοφικό και πεισιθάνατο περιεχόμενο κάποιων ποιημάτων του προοιωνίζει τον Δημήτριο Παπαρρηγόπουλο, ενώ έκδηλη είναι και η προτίμησή του στην ελληνική αρχαιότητα.

Γιώργος Πετρόπουλος
..............................................................................................................

Σημειώσεις

(1) Μ.Γ. Μερακλή, «Οι Ρομαντικοί του ΙΘ΄ αιώνα», εν «Νέα Εστία», έτος ΝΕ΄, 1981, τόμος 110, τεύχος 1307, σελίς 16
(2) Κ.Θ. Δημαρά, «Ελληνικός Ρομαντισμός», εκδόσεις «Ερμής», Αθήνα 1985, σελίς 199
(3) Π. Ματαράγκα, «Παρνασσός, ήτοι Απάνθισμα των εκλεκτοτέρων ποιημάτων της Νεωτέρας Ελλάδος», υπό του τυπογραφείου Νικολάου Ρουσοπούλου, εν Αθήναις 1880.- «Παράρτημα Αμάλθειας Παρνασσός, ήτοι απάνθισμα των εκλεκτοτέρων ποιημάτων των Νεωτέρων Ελλήνων ποιητών», τόμος πρώτος, εν Σμύρνη 1894, εκ του τυπογραφείου της Αμαλθείας, σελίς 99.- Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, εκδοτικός οίκος «Ελευθερουδάκη», Αθήνα (αχρονολόγητον, τόμος τρίτος, σελίς 638)
(4) «Παρνασσός» της «Αμαλθείας» αυτόθι
(5) Αυτόθι
(6) Περιοδικό «Πανδώρα», τόμος Γ΄, τεύχος ΞΖ΄ (67), Ιανουάριος 1853, σελίς 456.- Τόμος Γ, 15 Οκτωβρίου 1852, φυλλ. 62, σελίδες 315 και 319.- Τόμος Γ΄, φυλλ. 58, 15 Αυγούστου 1852, σελίδες 217, 218 και 220-221. Και τόμος Γ’, τεύχος ΝΒ’ (52), Μάιος 1852, σελίς 96
(7) Απόστολου Σαχίνη «Συμβολή στην Ιστορία της Πανδώρας», Αθήνα 1964, σελίς 81
(8) Ρ. (Ραπτάρχης), «Παρνασσός ή Απάνθισμα των εκλεκτοτέρων τεμαχίων της Νέας Ελληνικής Ποιήσεως», τύποις Ραδαμάνθυος, εν Αθήναις 1868, σελίδες 126-136
(9) Ματαράγκα, αυτόθι, σελίδες 116-125
(10) Αμάλθεια, σελίδες 99-110, αυτόθι
(11) Μιχαήλ Περάνθη «Ανθολογία», εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα (αχρονολόγητον) τόμος Β’, σελίδες 325-326
(12) Ραπτάρχης, αυτόθι, σελίς 126
(13) Ματαράγκας, αυτόθι, σελίς 116
(14) Αμάλθεια, αυτόθι, σελίς 99
(15) Μιχαήλ Περάνθη, αυτόθι, σελίς 325
(16) Ηλία Βουτιερίδη «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», εκδόσεις «Δημ. Ν. Παπαδήμα», Αθήνα 1976, τρίτη έκδοση, σελίς 292

Γιώργος Πετρόπουλος