Η Φλογέρα του Βασιλιά

ΚΩΣΤΗΣ  ΠΑΛΑΜΑΣ

1859 - 1943

Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859 και πέθανε στην Αθήνα το 1943.

[...] Πληθωρική καλλιτεχνική φύση, έγραφε και δημοσίευε ασταμάτητα τα ποιητικά του βιβλία, που υπερβαίνουν τα είκοσι: «Τα μάτια της ψυχής μου» (1892) , «Ίαμβοι και ανάπαιστοι» (1897) , « Ο τάφος » (1898) ,  « Η ασάλευτη ζωή » (1904) ,  «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907 » , «Οι καημοί της λιμνοθάλασσας»  (1912) , εδώ βρίσκονται και τα « Σατιρικά γυμνάσματα», «Η πολιτεία και η μοναξιά»  (1912) ,   «Βωμοί»  (1915) κ. α.  Ο Παλαμάς μπόρεσε να μείνη κάπου 40 χρόνια ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του λογοτεχνικού κόσμου στον τόπο μας. Στο πλουσιότατο ποιητικό έργο του πρέπει να προσθέσουμε ένα εξίσου πλούσιο έργο δοκιμιογραφικό, μερικά διηγήματα και το πολύ σημαντικό θεατρικό του «Τρισεύγενη» (1903).

Μέσα στις εκατοντάδες των σελίδων του χτίζεται ένας νέος κόσμος, βασισμένος στη λαϊκή κυρίως παράδοση, όπως την αποκάλυπτε η νεαρή τότε επιστήμη της Λαογραφίας και όπως την έπλαθε η παλαιότερη και σύγχρονη δραματική ελληνική ιστορία. [...]

[...]Ο Παλαμάς είναι από τους ελάχιστους Νεοέλληνες λογοτέχνες, που μπορούν να θεωρηθούν ως ουσιαστικοί ανανεωτές και «πληθυντές» της ποιητικής μας γλώσσας. [...] 

[...] Η ποίηση του Παλαμά βρίσκει - πρέπει να βρη - μια νέα επικαιρότητα, γιατί ο ποιητής, παράλληλα με το κήρυγμα της επιστήμης, δεν παρέλειψε να υπογραμίζη, ως ένα εντελώς απαραίτητο αντίροπό της, την ανάγκη της τέχνης. Η τέχνη και η επιστήμη, αποτελούσαν για τον Παλαμά τη μεγάλη και την πιο τέλεια διαλεκτική σύνθεση της ζωής. (α) [...]

Λόγος Πρώτος

(...)
-Είμαι η φλογέρα εγώ, επική, προφητικό καλάμι.
Εγώ είμαι αλλαδερφή της Κλειώς και γλώσσα της Καλλιόπης.
Με μάτιασε της Σίβυλλας εμέ η ματιά κι ακόμα
μου σκούζει μες στα σωθικά το σκούσμα της Κασσάντρας (1).
Σαν την Εκάβη θρήνησα κι άκουσα της Γοργόνας
της μυθικής το ρώτημα το αψύ προς τα καράβια:
«Ζη ο βασιλιάς Αλέξανδρος;». Κι εγώ είμ' η απόκριση, είπα: 
Δέσποινα, ζη και ζώνεται (2), δικός μας είναι πάντα!».
Έπαιξα εγώ της Μαξιμώς(3) και χόρεψε, του Ακρίτα
ξεσκέπασα τη λεβεντιά και τον παράδωκα ίσα
προς τους καιρούς αθάνατο, και οι Μοίρες με μοιράναν
όλες, πρωτοφανέρωτη στη δόξα της Αθήνας,
από τη Ρώμη πέρασα και ρίζωσα στην Πόλη.
Σαν κύκνο, Ευρώτα, μ' έλουσες, και οι ροδοδάφνες σου άξια
κανοναρχουσαν, κι έψελνα. Και μ' έβρεξε και ο Κύδνος (4)
που ακόμα από το αντίφεγγο της Κλεοπάτρας φέγγει. 
Γεννήτρες μου είν' οι μυστικές και οι φοβερές Μητέρες (5).
Φλογέρα η γλώσσα και η όψη μου , μα χίλιες όψες παίρνω,
και το τραγούδι μου χρησμός και η μουσική μου νόμος.
Με τα φτερούγια του ονείρου κι αβάσταγα πετώντας 
περνώ από πάνω από καιρούς, και από τους τόπους πέρα
με πας, καράβι,δαίμονα του πέλαου, Φαντασία.
Γίνομαι σάλπιγγα, σαλπίζω απάνου από τους τάφους,
τους πεθαμένους ξαγρυπνώ, το δρόμο τους ρυθμίζω,
και το κορμί του τωρινού στο περασμένο δίνω,
και φέρω σας και τ' αυριανά με πρώιμη γέννα ομπρός σας.
Τον άλλο κόσμο εγώ 'χω αρχή, τέλος τον κόσμο όλο,
γιομίζω τον αέρα αχός, μ' ακούν, τ' αυτιά γητεύω,
κι απ' τον αχό περνώ στο φως και πουθενά δε στέκω,
και ζωγραφιά τη μουσική, τον ήχο στίχο κάνω,
και το πουλί είμαι και λαλά μ' ανθρώπινη λαλίτσα
και με λαλιά υπεράνθρωπη κι ακούστε με, κι ακούστε.
Μην τρέμετε είμαι η ταπεινή, κι εγώ είμαι όλου του κόσμου,
κι εγώ είμαι η βλάχα η όμορφη, κι η βλάχα η παινεμένη.  (β)
(...)  

Κωστής Παλαμάς

..........................................................................................................

1. Τα ονόματα Μουσών και προφητισσών εξαίρουν το θεϊκό και πνευματικό χαρακτήρα της πολιτικής φωνής. 2. πολεμάει, αγωνίζεται. 3. Μαξιμώ: ηρωίδα της Ακριτικής ποιήσεως. 4. ποταμός της Μ. Ασίας, όπου έκαμε το μπάνιο του ο Μ. Αλέξανδρος και ταξίδεψε,αργότερα, η Κλεοπάτρα (βλ. Πλούταρχο, Αντώνιος, 26). 5. Αρχαίες θεότητες, σχετιζόμενες με τη λατρεία της γης.   

.................................................................................................................................................................

α & β . Από την ανθολογία, "Η Ελληνική Ποίηση", ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΟΚΟΛΗ, Αθήνα 1983. 

Τα κείμενα για τεχνικούς λόγους είναι στο μονοτονικό σύστημα γραφής.