Εισαγωγή στη Φιλοσοφική Ποίηση του Σωκράτη Γερ. Μελισσαράτου

ΓΙΩΡΓΟΣ  ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας 

(Ιστορικός Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 

Κριτικός – Λογοτέχνης)

Εισαγωγή 

στη Φιλοσοφική Ποίηση 

του Σωκράτη Γερ. Μελισσαράτου 

Στο ποιητικό αλλά και στο πεζό έργο του Σωκράτη Μελισσαράτου ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η θεματολογία, που επικεντρώνεται σε καίρια ζητήματα φιλοσοφικά, επιστημονικά, κοινωνικά, ανθρωπιστικά, πανανθρώπινα..Τους θεματικούς πυρήνες πλαισιώνουν ο φιλοσοφικός στοχασμός χωρίς στεγανά, η ενόραση και ο καθαρός ποιητικός λόγος. Ο διάλογος και η αφήγηση, όπου χρησιμοποιούνται, προσδίδουν δραματουργικό τόνο. 

Στην ποιητική έκφραση ο άκρατος και πηγαίος λυρισμός, είναι χαρακτηριστικό τού στοχαστή και φυσιολάτρη δημιουργού. Η ποικιλότητα των εκφραστικών του τρόπων αισθητοποιεί θαυμάσια ιδέες, συναισθήματα, φιλοσοφικό στοχασμό, επιστημονική θεωρία και γνώση. Η ελεύθερη «μουσική» στιχοποιία με το ρεαλιστικό και υπερρεαλιστικό στοιχείο τής έκφρασης και της εικονοπλασίας της υπερβαίνει και αυτά ακόμη τα χαρακτηριστικά της «Γενιάς του ’30». 

Ο Σωκράτης Μελισσαράτος ανήκει στους δημιουργούς της Πρώτης Δεκαετίας του 21ου αιώνα πρωτοτυπώντας με νέους θεματικούς ορίζοντες στη Νεοελληνική Ποίηση. Η πορεία της ποιητικής δημιουργίας του είναι αποτέλεσμα έμφυτης ποιητικής ουσίας, μελέτης του γίγνεσθαι της Ελληνικής και Ξένης λογοτεχνίας και αδιάκοπη ιχνηλασία φιλοσοφικών θεωρήσεων από τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους μέχρι τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα και τις κατακτήσεις της επιστήμης για το Σύμπαν.. Τα εναγώνια ερωτήματα του ανθρώπου για τη Ζωή και τα «Μετά τα Φυσικά» ή «Εσωφυσικά» κατά τον ποιητή, καθώς και η αέναη αναζήτηση για τη Γνώση και την Αλήθεια, στο Έργο του δείχνουν το δρόμο για μια άδολη επανεξέταση αρχών και αξιών. 

Ο Σωκράτης Μελισσαράτος άνοιξε νέους δρόμους και χάραξε δική του πορεία στην Ελληνική αλλά και την Παγκόσμια Ποίηση με μια πρωτόγνωρη έκφραση ιδεών, υψηλού πνευματικού επιπέδου υλοποιώντας τη ρήση του Κωστή Παλαμά για το ωραίο, το μεγάλο και τ’ αληθινό! Πρέπει να σημειώσουμε επιτατικά ότι με τη συμπαντική, φιλοσοφική, επιστημονική, ουμανιστική και πανανθρώπινη θεματολογία του σηματοδοτεί την αναγέννηση, την εξάπλωση και την εδραίωση ιδεών ενός πρωτόγνωρου διαφωτισμού. 

Επέλεξε να δηλώσει την παρουσία του στα Ελληνικά – Γράμματα με την επική δημιουργία του «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ», (σελίδες 360, Εκδόσεις ΜΙΧΑΛΗ ΣΙΔΕΡΗ, Αθήνα 2008), ένα έργο πνοής με θεματική καινοτομία και πολυσήμαντη διάσταση. 

Η φιλοσοφική σκέψη για την Κοσμογονία και τη λειτουργία του συμπαντικού Κόσμου σ’ ένα συγκερασμό με την επιστημονική έρευνα και γνώση δοκιμάζουν στο έργο αυτό τον προβληματισμένο αναγνώστη, ο οποίος καλείται σε μια άδολη επανεξέταση των δεδομένων της αρχαίας ελληνικής σκέψης, που απόδεικνύουν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα της Φυσικής, της Αστροφυσικής, της Αστρονομίας και άλλων συναφών επιστημών. 

Στο έργο αυτό οι διάλογοι των επίλεκτων συνομιλητών-ιστορικών προσώπων και τα διλήμματα του «Αγγέλου»- ανθρώπου οδηγούν σε «αξιώματα» αποδεκτά από τη σύγχρονη επιστήμη! 

Ο Κώστας Γκέκας (Φαίδων Ευπειθέας), έγκριτος Νομικός, καταξιωμένος λογοτέχνης – ποιητής, και κριτικός λογοτεχνίας, για την Ποιητική Σύνθεση «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» και γενικά για το έργο του συγγραφέα Σωκράτη Μελισσαράτου γράφει: 

«… Χρειάστηκαν 400 χρόνια περίπου μετά τον Βιτσέντζο Κορνάρο, τον Ετεοκρήτη αυτό ποιητή-τροβαδούρο της αγάπης του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, που δημιούργησε το ερωτικό έπος των 10.000 στίχων «ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ», για να γεννηθεί ένας πληθωρικός ποιητής σαν το Σωκράτη Μελισσαράτο. Δεν μπορείς ενάντια στη ροή των καιρών να δημιουργείς ένα φιλοσοφικό επικολυρικοδραματικό ποίημα 10.000 στίχων «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ». Δεν μπορείς να παγώνεις το χρόνο, να καταφέρνεις να μείνεις αδιάφορος στις τρομακτικές ταχύτητες του 21ου αιώνα, ανεπηρέαστος από τους ρυθμούς των διπλανών σου και συ να γίνεσαι ένας ποταμός δημιουργίας, αν δεν κουβαλάς τον ίδιο τον ποταμό μέσα σου! Γιατί ο κανόνας είναι σήμερα τα μικρά αποσπασματικά ποιήματα, που σαν κραυγές διαμαρτυρίας γεννιούνται και πεθαίνουν. 

Και ενώ αυτός είναι ο κανόνας ο Σ. Μελισσαράτος κάνει την εξαίρεση,.. ώστε η εκφραστική γραφή τού ποιητή να αποδοθεί δια μέσου ενός τέτοιου μακροσκελέστατου φιλοσοφικού επικολυρικού-δραματικού ποιήματος. Ένα ποίημα που σφύζει από καθαρή βαθειά Ελληνικότητα υψηλών νοημάτων, που εμπλουτίζει τη Λογοτεχνία μας μ’ ένα απαράμιλλο αριστούργημα, που δημιουργεί μια νέα στάση στην διαδρομή, που κάνει το τραίνο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. 

ΑΚΡΙΤΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΠΟΙΗΣΗ (ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ 9ος/10ος/11ος Αιώνας), ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (Ερωτόκριτος 1620 / 17ος αιώνας), ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ (19ος αιώνας) και τώρα ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΕΠΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ («ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ», 21ος Αιώνας).[…] 

Ο ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος είναι ένα φωτεινό μετέωρο στο Λογοτεχνικό χώρο αυτόφωτο και δεν μπορεί κάποιος αντικειμενικός αναγνώστης και περισσότερο κριτικός λογοτεχνίας να μην αναγορεύσει την ποίησή του σε ποίηση του Φωτός! Αν και παρουσιάστηκε αργά στα Ελληνικά Γράμματα, παρά την ενασχόλησή του με την ποίηση από τα γυμνασιακά του χρόνια, έκανε τέτοια αίσθηση με τη γραφή του, που έγκριτοι συγγραφείς, καθηγητές Πανεπιστημίων και κριτικοί λογοτεχνίας τον κατατάσσουν σε περίοπτη θέση μέσα στον Ελληνικό Παρνασσό του Πνεύματος! 

Με το μέχρι σήμερα έργο του (2017), με την ποίησή του αλλά και τα πεζά κείμενά του δημιουργεί ένα δικό του μαγικό κόσμο! Ένα κόσμο με μια σκέψη συμπαντική! 

Ο Αυγερινός Ανδρέου, έγκριτος Νομικός, πρώην Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και καταξιωμένος λογοτέχνης - ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας, στο κριτικό δοκίμιό του για την Ποιητική Σύνθεση «Στα Κράσπεδα της Αιτωλίας Χώρας», ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ, Αθήνα 2016 και γενικά για τον ποιητή Σωκράτη Μελισσαράτο γράφει: 

«… Η φύση κρατάει καλά κρυμμένα τα μυστικά της, το ίδιο και η ποίηση του Σωκράτη Μελισσαράτου. Το ίδιο συμβαίνει και με την ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. 

Πώς θα κατανοήσει κάποιος τον στίχο της «Ελένης» του Σεφέρη: «Τι είναι θεός, τι μη θεός και τι ανάμεσά τους;», αν δεν διαβάσει την Ελένη του Ευριπίδη, στην οποία βρίσκουμε: «Τι εστίν θεός, τι μη θεός, και τι το μέσον;». Σημείωνε ο Ηράκλειτος: «Αμαθίην γαρ άμεινον κρύπτειν έργον δε εν ανέσει και παρ’ οίνον». 

(Είναι καλύτερα να κρύπτει κανείς την αμάθειά του, αλλά αυτό είναι δύσκολο, όταν χαλαρώνει και πίνει). 

Συμπληρώνω εγώ: 

και όταν διαβάζει ποίηση Σωκράτη Μελισσαράτου 

Δείγμα γραφής της ποίησης Σωκράτη Μελισσαράτου: 

Στην Αρχή των Πραγμάτων 

«Πάντα ήσουν μέσα στην Αρχή / και πάντα θα ’σαι / στο Τέλος μέσα των Πραγμάτων! / Μην απέχεις απ’ τα δρώμενα, / μην απέχεις της Ζωής. / Πάντα να βρίσκεσαι στους Ήχους και τα Χρώματα μέσα! / Σπείρε τους Σπόρους σου στο Κενό ενδιάμεσο / Δέντρα να γίνουν, να καρπίσουν κι ανθούς να βγάλουν, / να Αναστηθείς… / και το νήμα απ’ την Αρχή να πιάσεις…!» (σελ.11) 

«Στίχοι αληθινής ποίησης, την οποία αγαπώ, σέβομαι και προσκυνώ»! 

Ποια αξία έχει να διαβάσω ένα ολόκληρο βιβλίο με ποιήματα για έρωτες, για ανθισμένες αμυγδαλιές, για ραπίσματα του αέρα των νησιών των Κυκλάδων, για ανεκπλήρωτα όνειρα και τόσες άλλες κενοδοξίες; 

Αξία έχει να διαβάσω τους λίγους στίχους του Σωκράτη Μελισσαράτου και να προβληματιστώ για την Αρχή και το Τέλος των πραγμάτων…» 

Κλείνει δε το κριτικό του δοκίμιο ο Αυγερινός Ανδρέου με ένα απόφθεγμα του Ηράκλειτου ως εξής: 

«Είς εμοί μύριοι, εάν άριστος ή», δηλαδή ο ένας άνθρωπος για εμένα ισοδυναμεί με μύριους (10 χιλιάδες), αν είναι άριστος.» 

Και ο Σωκράτης Μελισσαράτος είναι άριστος! 

Επιτέλους, « εγεννήθη ημίν ποιητής ». 

Η ποίηση του Σωκράτη Μελισσαράτου είναι μια Κοσμική φλόγα, που προέρχεται κατ’ ευθείαν από το Παγκόσμιο Πνεύμα, το οποίο διέπει τα πάντα, αλλά ο ανθρώπινος νους αδυνατεί εύκολα να κατανοήσει. Είναι αυτό το «Νέο», που εισάγει και μας προσφέρει η γραφίδα του, δηλαδή μια νέα θέαση, τόσο της πνευματικότητας του ανθρώπου, της Ποιητικής έκφρασης αυτού, όσο και του ειδώματος του Κόσμου από μια άλλη οπτική και πνευματική γωνία, αυτή της Επιστήμης και της Φιλοσοφίας! 

Η θεματική καινοτομία του νέου δημιουργού Σωκράτη Μελισσαράτου σε αρμονία με το ανάλογο εικαστικό του έργο φέρνει τα βήματα της Ποίησης σε νέο πρωτόφαντο δημιουργικό δρόμο! 

Οδηγός στο έργο του το θείο και ανέσπερο Φως και η θεία μήτρα της «παμμήτειρας» και «κυβερνήτειρας» Φύσης! 

Γιώργος Πετρόπουλος 

..................................................................................................................................................................

Αναδημοσίευση από το βιβλίο του  του Γιώργου Πετρόπουλου «Κριτικά Κείμενα για την Ποίηση του Σωκράτη Γερ. Μελισσαράτου».  σελ. 11, ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΡΗΣΟΣ, Αθήνα 2017.