Δημοτικά Τραγούδια

ΝΙΚΟΛΑΟΣ  Γ. ΠΟΛΙΤΗΣ

(1852 - 1921)

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ

Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης, γεννήθηκε το 1852 στην Καλαμάτα Μεσσηνίας και απεβίωσε το 1921 την Αθήνα. Ήταν καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών του οποίου διετέλεσε και Πρύτανης. Θεωρείται ο πρόδρομος και ο πατέρας της Λαογραφίας στην Ελλάδα. Ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

                                              *

«Εξαίρετον αναντιρρήτως θέσιν μεταξύ των μνημείων του λόγου του ημετέρου λαού κατέχουν τα τραγούδια..όχι μόνον ως ισχυρώς κινούντα την ψυχήν δια το απέριττον κάλλος, την αβίαστον απλότητα, την πρωτοτυπίαν και και την φραστικήν δύναμιν και ενάργειαν, αλλά και ως ακριβέστερον παντός άλλου πνευματικού δημιουργήματος του λαού εμφαίνοντα τον ιδιάζοντα χαρακτήρα του έθνους. [...] Εις τα τραγούδια και τας παραδόσεις ο εθνικός χαρακτήρ αποτυπώνεται ακραιφνής και ακίβδηλος. [...]

«Η δημοτική ποίησις ένεκα τούτου είναι η ασφαλέστατη αφετηρία και το στερεώτατον θεμέλιον πάσης δημιουργίας της ελληνικής τέχνης. Το έργο του ποιητού και του καλλιτέχνου είναι τελειότερον και μονιμότερον, όταν τας ρίζας του έχη εις το πάτριον έδαφος. «Ο θεμελιώδης ρυθμός, έλεγε ο Σολωμός, ας στυλωθή εις το κέντρον της εθνικότητος και ας υψώνεται κάθετα, ενώ το νόημα από το οποίο πηγάζει η ποίησις, και το οποίο αυτή υπηρετεί, απλώνει βαθμηδόν τους κύκλους του.» Καθόλου ( δε η δημοτική ποίησις είναι τελεσφορώτατον όργανον της εθνικής αγωγής, εκτρέφουσα και συντηρούσα το εθνικόν φρόνημα, πας δ' Έλλην πρέπει να γιγνώσκη και μελετά τουλάχιστον τα κράτιστα και κυριώτατα των δημοδών λογοτεχνημάτων, μη αρκούμενος εις όσα τυχόν εν τω καθ' ημέραν βίω έχει αποκομίση εκ της προφορικής παραδόσεως.[...] 

* 

Οι dromoi logotexnias, παραθέτουν δύο ποιήματα από το βιβλίο του Νικόλαου Γ. Πολίτη 

«ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ», σελ. 11 & 21, Εκδόσεις ΙΣΤΟΡΙΚΗ  ΕΡΕΥΝΑ

*

            ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

                               7

     ΤΗΣ ΛΕΝΩΣ ΤΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
                         (1804)

[...] Η Λενώ, εις ην αναφέρεται το τραγούδι, δεκαπενταέτις θυγάτηρ του Κίτσου Βότσαρη εκ πρώτου γάμου, επολέμην εις την μονήν παράτο πλευρόν του αδελφού της Γιανάκη, φονευθέντος δε τούτου, μετέβη πλησίον του θείου της Νίκζα, πολεμούντος παρά τον Αχελώον , και εφόνευσε πολλούς Τούρκους. Αλλά περικυκλωθείσα υπό των εχθρών, όπως μη συλληφθή, έπεσεν εις τον ποταμόν και επνίγη.]

                                *
Όλαις οι καπετάνισσαις από το Κακοσούλι
όλαις την Άρτα πέρασαν, τα Γιάννινα τοις πάνε,
σκλαβώθηκαν οι αρφαναίς, σκλαβώθηκαν οι μαύραις,
κ' η Λένω δεν επέρασε, δεν την επήραν σκλάβα.
Μόν πήρε δίπλα τα βουνά, δίπλα τα κορφοβούνια,
σέρνει τουφέκι σισανέ κ' εγγλέζικα κουμπούρια,
έχει και ΄ς τη μεσούλα της σπαθί μαλαματένιο.
Πέντε Τούρκοι την κυνηγούν, πέντε τζοχανταραίοι.
«Τούρκοι, για μην παιδεύεστε, μην έρχεστε σιμά μου,
σέρνω φουσέκια 'ς την ποδιά και βόλια ΄ς τοις μπαλάσκαις.
-Κόρη ρίξε τ' άρματα, γλύτωσε τη ζωή σου.
-Τι λέτε, μωρ΄ παλιότουρκοι και σεις παλιοζαγάρια;
Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη, η αδελφή του Γιάννη,
και ζωντανή δεν πιάνουμαι εις των Τουρκών τα χέρια».   (σελ. 11)

                                *
                      ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΛΗ
                      (Ιούλιος 1822)
                                

                               15

Φύσα Μαΐστρο δροσερέ κι αέρα του πελάγου,
να πας τα χαιρετίσματα στου Δράμαλη τη μάννα.
Της Ρούμελης οι μπέηδες, του Δράμαλη οι αγάδες
'ς τι Δερβενάκι κείτονται, ΄ς το χώμα ξαπλωμένοι.
Στρώμά χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο λιθάρια
και γι΄ απανωσκεπάσματά του φεγγαριού τη λάμψη.

Κ' ένα πουλάκι πέρασε και το συχνορωτάνε.
«Πουλί, πώς πάει ο πόλεμος, το κλ΄φτικο ντουφέκι;
- Μπροστά πάει ο Νικηταράς, πίσω ο Κολοκοτρώνης,
και παραπίσω οι Έλληνες με τα σπαθιά ΄ς τα χέρια».

Γράμματα πάνε κι έρχονται ΄ς των μπέηδων τα σπίτια,
Κλαίνε τ' αχούρια γι΄άλογα και τα τζαμιά για Τούρκους,
κλαίνε μανούλαις για παιδιά, γυναίκες για τους άντρες. (σελ. 21)

Νικόλαος Γ. Πολίτης
..................................................................................................................................
α). Απόσπασμα  Προλόγου του Νικολάου Γ. Πολίτη, από το βιβλίο του ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ - ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ-. Δημοσιεύθηκε αρχικά το 1914.

β). Τα κείμενα πεζά και ποιήματα τονίζονται με το μονοτονικό σύστημα γραφής.