Δελφικοί μύθοι

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ
(1919 - 1992)

(Καθηγητής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)

Η  ΙΣΤΟΡΙΑ  ΤΩΝ  ΔΕΛΦΩΝ 

ΚΑΙ  ΤΟΥ  ΜΑΝΤΕΙΟΥ:

Δελφικοί μύθοι

(Απόσπασμα)

          "Πρωτομάντισσα" στο δελφικό ιερό στάθηκε η μάνα των Θεών, η Γη. Ύστερα τη θέση της την πήρε η κόρη της, η Θέμις, τρίτη στη σειρά ήρθε μια άλλη κόρη της Γης, η Τιτανίς Φοίβη, αυτή που χάρισε γενέθλιο δώρο στον Απόλλωνα το επώνυμο Φοίβος. Αυτά μαθαίνουμε απ' το στόμα της προφήτισσας της Πυθίας, που ανοίγει το Αισχύλειο δράμα των Ευμενίδων. Πως ο Απόλλωνας έστησε εκεί τον πρώτο ναό του και ύστερα σκότωσε τη φοβερή δράκαινα ( το θηλυκό φίδι)  κοντά σε μια πηγή, μας το ιστορεί ο παλαιός ομηρικός ύμνος στον Απόλλωνα. Αργότερα οι άνθρωποι πίστευαν πως το φίδι αυτό ήταν αρσενικό και φοβερό, ο ονομαστός Πύθων,φύλακας του μαντείου της Γης και πως η μάχη που έκανε ο νέος Θεός που έφτασε από το βορρά, από την κοιλάδα των Τεμπών, για να το εξοντώσει ήταν τρομερή.

                                                                        Απόλλων

Ακόμη πίστευαν πως, Θεός αυτός, ωστόσο πειθάρχησε στη θεϊκή αρχή, που ο ίδιος έθεσε, να εξορίζεται όποιος έχει μολύνει τα χέρια του με φόνο, έφυγε για οχτώ χρόνια και δούλεψε υποτακτικός στο βασιλιά των Φερών, τον Άδμητο, να εξαγνιστεί από το μίασμα του φονικού αίματος.και ξαναγύρισε, αγνός πια και καθαρός, μόνος κύριος στο δελφικό μαντείο.

                               Το ιερό της Αθηνάς Προναίας (Μαρμαριά) περικλείει ένα από τα
                               αριστουργήματα   της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής: τη Θόλο.
                               Είναι  ένα  κυκλικό κτίσμα  δωρικού  ρυθμού με  καλοζυγισμένες
                               αναλογίες  και  λεπτά δουλεμένες  λεπτομέρειες.  Το οικοδόμημα
                               είχε  ιδιαίτερη σημασία, αλλά ο ακριβής προορισμός  του παραμέ-
                               νει άγνωστος. κατασκευάστηκε γύρω στα 380 π.Χ.

          Τέτοια διηγούνταν οι παλιοί για την αρχή του θρυλικού μαντείου. Όμως και για τον τόπο τον ίδιο, που είναι μοναδικός και συγκλονίζει αυτόν που τον πατά για πρώτη φορά, είχαν να πουν μια άλλη ιστορία . Ο Ζεύς, θέλοντας να βρει το κέντρο της Γης, έστειλε από τις δύο άκρες του κόσμου δύο αετούς. Τα δύο πουλιά συναντήθηκαν στους Δελφούς, που σήμαινε πως εκεί ήταν ο "ομφαλός" της Γης, γι' αυτό μέσα στο ιερό του Απόλλωνος ήταν στημένος από πανάρχαια χρόνια ένας ομφαλός, και τάματα στο σχήμα του ομφαλού προσφέρονταν στο δελφικό μαντείο από τους ευλαβικούς προσκυνητές όλου του κόσμου. Γιατί το Απολλώνιο αυτό μαντείο ήταν φημισμένο και σεβαστό σε όλη τη Γη, όχι μονάχα οι Έλληνες, μα και οι βάρβαροι μονάρχες έστελναν τους ανθρώπους τους να πάρουν χρησμό απ' αυτό, και την ευγνωμοσύνη τους την έδειχναν στέλνοντας βαρύτιμα δώρα και αναθήματα στο Θεό... »     

Μανόλης Ανδρόνικος
                                                                              *

Οι dromoi logotexnias, παραθέτουν ένα απόσπασμα από το Αισχύλειο δράμα "Ευμενίδες", καθώς αναφέρεται από τον Καθηγητή Αρχαιολογίας Μανόλη Ανδρόνικο στον Πρόλογο του βιβλίου του "Δελφοί". 

Το Ποιητικό κείμενο είναι μεταφρασμένο από τον  Κ. Χ. Μύρη.   (Κ. Χ. Γεωργουσόπουλος)

                                                                              *

Πρωτομάντισσα

« Προσεύχομαι πρώτα στην πρώτη μέσα στους θεούς

τη μάντισσα τη Γαία και μετά στη Θέμη

που δεύτερη, καθώς μας ιστορούν, εκάθισε

σε τούτο το μαντείο της μάννας της. Τρίτη

κληρώθηκε και κάθισε η Τιτανίδα Φοίβη,

της γης η θυγατέρα, ελεύθερα αβίαστα..

Εκείνη το χαρίζει δώρο γενέθλιο στον Φοίβο,

που έχει για παράνομα το όνομα της Φοίβης.

Άφησε αυτός τη λίμνη και της Δήλου τα κρημνά

και στις φιλόξενες ακτές αράζει της Παλλάδος,

μετά σ’ αυτή τη γη του Παρνασσού ήρθε να κατοικήσει.

Ανοίγοντας το δρόμο τα παιδιά του Ηφαίστου,

ημερώνοντας την ανήμερη χώρα ,

τον συνόδεψαν ως εδώ και τον ετίμησαν πολύ.

Μες στην καρδιά του τον έβαλε ο λαός

κι’ ο βασιλιάς Δελφός, του τόπου ο κυβερνήτης.

Ο Ζεύς με τέχνη μαντική του προίκισε το νου

και τέταρτο προφήτη αυτόν εγκαθιστά στο θρόνο.

Ο Απόλλων είναι προφήτης του πατρός Διός.

Σ’ αυτούς τους θεούς αφιερώνω την πρώτη προσευχή

αλλά και της Προναίας Παλλάδος ζητώ τη μεσολάβηση,

δοξολογώ τις Νύμφες τις Κωρύκειες,

που δαίμονες και όρνεα φιλεύουν στη σπηλιά τους.

Δε λησμονώ πως στον τόπο δεσπόζει κι’ ο Διόνυσος,

απ’ τον καιρό που χόρεψε μπροστάρης των Βακχών

και κέντησε, σαν του λαγού, θάνατο στον Πενθέα.

Επικαλούμαι τις πηγές του Πλείστου, του Ποσειδώνα την ισχύ

και τον ύψιστον τέλειον Δία,

και κάθομαι στο θρόνο μου το μαντικό.

Ο θεός να ευλογήσει την είσοδό μου στο ναό

και πάλι σήμερα να μ’ αξιώσει. Κι’ αν ήρθαν Έλληνες,

να μπουν στον κλήρο για χρησμό κατά την τάξη.

Προφητεύω καθώς ο θεός με φωτίζει. [...]                  (Αισχύλος).   

...................................................................................................................................................

Το πεζό κείμενο είναι απόσπασμα από τον Πρόλογο του βιβλίου "Δελφοί" (ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ", Αθήνα 1988) του Μανόλη Ανδρόνικου, Καθηγητή Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.